Blok zinciri, kripto para birimleri, yani örneğin “Bitcoin” kadar çok bilinen bir terim değil, ancak dijital para birimlerinin temelini oluşturuyor. Bitcoin veya diğer herhangi bir kripto para birimi sahibiyseniz, paranızı saklamak, başkalarına göndermek veya başkalarından ödeme almak için blok zinciri kullanıyorsunuz. Örneğin, 7Slots sitesindeki hesabınıza 1 BTC gönderirseniz, bunu BTC blok zinciri üzerinden gerçekleştirirsiniz. Bu şifreli veri tabanları, özellikle ikinci nesilden itibaren finansal işlemlerden daha fazlasını yapabiliyor: Artık onları e-ticaret için bile kullanabiliriz. Burada, bunun nasıl yapıldığından ve ne gibi avantajlar sağladığından bahsedeceğiz. 

Blok zinciri teknolojisi, e-ticaret sektöründe nasıl faydalı olabilir?

E-ticaret, her büyüklükteki şirketin benzer ürün ve hizmetler sunduğu son derece rekabetçi bir ortamdır. Ayakta kalabilmek ve bunun ötesine geçerek büyüyebilmek için işletmelerin sürekli olarak daha akıllı iş modellerini ve teknolojileri benimsemesi gerekli. Ancak sektörün doğasından kaynaklanan bazı zorluklar bulunuyor. Örneğin:

• Geleneksel iş modeli, satış sürecinde kazançtan büyük oranda pay alabilen aracılara ihtiyaç duyar. Örneğin, satıcının ödeme alabilmesi için “aracı” bankaya POS komisyonu veya işlem ücreti ödemesi gerekir.
• Perakendecilerin müşterilerinin güvenini kazanmaları ve hem kişisel hem de finansal bilgilerinin tamamen güvende olmasını sağlamaları çok zordur. Oysa tüketici verilerinin korunması çok önemli bir husustur. Satıcıların tüketici verilerini güvene almak için veri şifrelemeye ve diğer önlemlere büyük miktarda yatırım yapması gerekir.
• E-ticaret, satış, tedarik zinciri, lojistik, ödemeler ve daha fazlasını, yani bir dizi çok yönlü operasyonu içeren karmaşık bir süreçtir. Bu operasyonları yönetmek, başlı başına bir zorluktur.

Peki, blok zinciri bu sorunları nasıl çözebilir? Bu teknoloji, e-ticaret sektörünün kurallarını nasıl değiştirebilir?

Blok zinciri ile elde edilebilecekler

Blok zinciri, isminden de anlaşılabileceği üzere blok halinde kaydedilen bilgilerin birbirine bir zincir halinde bağlandığı dijital bir veri tabanıdır. Bu veri tabanı birden fazla tarafça (tüm kullanıcılarla) paylaşıldığı ve ortaklaşa yönetildiği için geçersiz veya yanlış kayıtlar kolayca tespit edilebilir. Veri tabanı belirli bir merkezde değil, tüm kullanıcıların sistemlerinde saklanır, yani bir kullanıcı hacklense bile, yanlış kayıtlar diğer kullanıcılar tarafından anında düzeltilecektir. Sadece bu bile onu son derece güvenilir bir sistem haline getirir. Diğer avantajları arasında şunlar yer alır:

• Blok zinciri şeffaflık yaratır ve merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan kayıt birliğine dayalı güvenlik sağlar.
• Merkezi olmayan ekosistemi sayesinde, hacklenmesi neredeyse imkansızdır.
• Aracılara ihtiyaç duymaz. Kullanıcıların birbirileriyle doğrudan bağlantı kurabilmesini sağlar.

Diğer bir deyişle, kullanıcı güvenliği, yönetim kolaylığı ve aracılara ihtiyaç duymaması sayesinde, e-ticaret sektörünün en büyük sorunları için zaten bir çözümü vardır. Bu sektör özelinde diğer faydalarına değinecek olursak: 

• Operasyonel verimlilik: Blok zincirlerinin merkezi olmayan modeli, operasyonları kolaylaştırma ve verimliliği artırma kapasitesine sahiptir. Çeşitli yönetim sistemleriyle entegre olabildiğinden, lojistik ve iş ortakları gibi üçüncü taraflarla olan iş akışlarının düzenlenmesine ve kolaylaştırılmasına yardımcı olabilir.
• Şeffaflık: Blok zincirinin e-ticaretteki bir diğer önemli avantajı, her türden işlemde şeffaflığı sağlaması ve dolayısıyla güveni artırmasıdır. Her işlem ortak bir deftere kaydedildiğinden değiştirilemez. Böyle bir sistem, yüksek güvenliğin yanı sıra izlenebilirlik sağlar.
• Maliyet düşüşü: E-ticaret satıcıları, blok zincirleri ile operasyonel maliyetlerini düşürebilir. Aracıları ödeme sürecinden çıkararak işlem ücretlerini tamamen ortadan kaldırmak mümkündür.
• Veri güvenliği: Blok zincirleri, dağıtılmış defter teknolojisi (DLT) üzerine kurulmuştur. Kayıtlar tek bir yerde tutulmaz ve hepsi de üst düzey şifrelenmiştir. Bir kaydı deftere bir kez işlendikten sonra değiştirmek mümkün değildir. 

Peki, bu avantajlar pratikte nasıl uygulanabilir? Aşağıda bu soruyu cevaplamaya çalışacağız.

E-ticarette blok zinciri uygulamaları

Çevrimiçi satış endüstrisi blok zinciri teknolojisini benimsemeye ve ondan faydalanmaya devam ettikçe, kârlılıklarını artırabilecekleri yeni yollar da keşfedeceklerdir. Şu anda bile kullanılabilen blok zinciri uygulamaları arasında şunlar yer alır:

Stok kontrolü

Blok zinciri kullanımından büyük ölçüde fayda sağlayabilecek alanlardan biri envanter kontrolüdür. Bu teknolojiyi envanter kontrolüne dahil eden perakendeciler, alışveriş sepetlerinde olduğu gibi envanterdeki ürünleri gerçek zamanlı takip edebilir ve örneğin önceden tanımlanmış eşiklere ulaşıldığında yeniden sipariş verebilirler. Bu işlemler tamamen otomatik şekilde blok zinciri tarafından gerçekleştirilebilir. Bu sayede mağazada hiçbir zaman ürün tükenmez ve gerek olmayan bir üründen aşırı miktarda stoklamak gibi bir hata da yapılmaz.

Dijital sahiplik

Herhangi bir e-ticaret web sitesinde çok sayıda yüksek kaliteli fotoğraf, ürün videosu, inceleme ve benzeri bilgiler bulmak mümkündür. Bunlar genellikle mağaza sahibine büyük bir maliyet yükü getirir ve sahiplikleri tartışmalıdır. Bazı e-ticaret platformları, kullanılan tüm fikri mülkiyetin sahibi olduğunu da iddia eder. Ancak blok zinciri sayesinde, perakendecilerin kullandıkları tüm dijital varlıkların mülkiyetini ellerinde tutmaları mümkün olur. Bu sahiplik blok zincirine kaydedilir ve tamamen şeffaftır.

Sadakat ödül programları

Blok zinciri, müşterilerin kişiselleştirilmiş tekliflerden ve sadakat ödül programlarından faydalanmasını sağlayabilir. Satın alma geçmişini ve tercihlerini blok zinciri üzerinde güvenli bir şekilde kaydeden müşteriler, kendilerine özel teklifleri otomatik olarak alabilir. Her satın alımın kayıtları zincirde saklandığından, indirim teklif etmek veya müşterilere belirli harcama eşiklerini aştıklarında ödül puanları vermek için bir akıllı kontrat hazırlamak da mümkün olacaktır. Böyle bir kontrat, örneğin müşteri ikinci sadakat seviyesine ulaştığında, hesabına anında ve otomatik olarak %20 indirim tanımlayabilir.

Kimlik yönetimi

Giderek daha fazla insan işlem yapmak için çevrimiçi platformları kullanıyor ve dolayısıyla geride bıraktıkları dijital ayak izlerinin sayısı artıyor. Tüketiciler ödeme amacıyla kişisel bilgilerini veya banka bilgilerini bir e-ticaret web sitesine her girdiklerinde, bu bilgiler güvenlik sorunlarına açık çeşitli internet veri tabanlarında depolanıyor. Blok zinciri, bu bilgileri hırsızlık ve kötüye kullanıma karşı koruyarak perakendecilerin güçlü kimlik doğrulama mekanizmaları ve şifrelenmiş dijital kimlikler oluşturmasına yardımcı olabilir.

Tedarik zinciri takibi

Her e-ticaret sitesi, tedarik zincirinin güvenilir olmasına ihtiyaç duyar zira büyümelerinin ardındaki itici güç budur. Güvenilir bir tedarik zinciri süreci, mağaza operatörünün hangi stoğun bitmek üzere ve hangisinin gelmek üzere olduğunu bilmesini sağlamanın yanı sıra, satıcıların tam olarak sipariş edilen ürünleri göndermelerini sağlar. E-ticaret şirketleri, tedarik zincirini takip etmek için blok zinciri kullanarak, tedarikçilerin üzerinde anlaşmaya varılan koşullara bağlı kalmalarını ve bildirimde bulunmaksızın ürünleri değiştirmemelerini sağlayabilir. Bunu tüketiciler de yapabilir. Dolayısıyla tüm süreç boyunca şeffaflık korunmuş olur.

Garanti Yönetimi

Tüketiciler çoğu zaman kâğıt faturalarını kaybeder ve garanti kapsamında olduklarını kanıtlamakta zorlanır. Blok zinciri sayesinde perakendeciler garanti bilgilerini kolay ve verimli bir şekilde saklayabilir. Üreticiler, perakendeciler ve müşterilerin tümü bu verilere erişebilir. Garanti bilgilerine kolayca erişilip doğrulanmaları mümkün olur.

Blok zincirlerinin potansiyeli çok büyük ve giderek daha fazla sayıda sektör bu teknolojiyi benimsedikçe etkileri katlanarak artmaya devam edecek. Bu teknolojinin ortaya çıkışı e-ticaret endüstrisini çoktan değiştirmeye başladı ve önümüzdeki birkaç yıl içinde çevrimiçi alışveriş sektörünün kurallarını baştan sona yeniden yazabilir. Blok zinciri, müşterilerin perakendecilere doğrudan erişmesine olanak tanıyacak, aracıları ortadan kaldıracak ve tüm süreci daha akıcı ve verimli hale getirecek. Ayrıca e-ticaret işlemlerinin şeffaflığını ve güvenliğini artıracak. Bu teknoloji, başlangıçta da belirttiğimiz gibi dijital ve şifreli para birimlerinden çok daha fazlasını sunuyor: Hem satıcılar hem de tüketiciler, blok zincirlerinin güvenliği ve şeffaflığından yararlanarak işleri çok daha kolay ve verimli hale getirebilir.